Ái Vân, Lê Dung và những ca sĩ nhạc đỏ đã tham gia làng nhạc hải ngoại trong thập kỷ 1990. – Thẩm âm Thanhhaaudio

Tròn 30 năm trước, trên Paris By Night số 12 đã có sự xuất hiện đầu tiên của một ca sĩ đã tạo nên một bất ngờ lớn với công chúng hải ngoại lẫn trong nước, đó là Ái Vân, một ngôi sao của dòng nhạc đỏ từ thập niên 1970.

Trước Ái Vân cũng đã có một trường hợp tương tự, đó là Bùi Thiện, một ca sĩ được đào tạo thanh nhạc bài bản ở miền Bắc, chuyên hát opera, nhạc cổ điển. Đến năm 1965, nhân một lần đi Lào để hát ở lễ hội quốc tế That Luang cùng đoàn văn nghệ của VNDCCH, nam ca sĩ Bùi Thiện đã vào Miền Nam tham gia làng nhạc Sài Gòn, vừa hát vừa tham gia dạy thanh nhạc ở trường Quốc Gia Âm Nhạc. Ông được biết đến nhiều nhất khi hát chung với nữ ca sĩ Sơn Ca trong những bài nhạc quê hương của nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ.

Trở lại trường hợp của nữ ca sĩ Ái Vân, cô là một trong những ca sĩ nhạc đỏ nổi tiếng nhất trong giai đoạn 1970-1980. Ái Vân sinh năm 1955, ở tuổi chưa đến 20, cô đã là ca sĩ trẻ đẹp và được yêu mến bậc nhất ở miền Bắc. Ái Vân được yêu mến đến nỗi có câu chuyện là vào giữa thập niên 1970, những bộ đội xa nhà thường chuyền tay nhau tấm hình thần tượng là Ái Vân như là một báu vật.

Ca sĩ Ái Vân xuất thân trong một gia đình nghệ thuật danh giá ở Hà Nội, có mẹ là Ái Liên, được biết đến như là một trong những nữ ca sĩ tân nhạc thời kỳ đầu tiên, sau này là một diễn viên nòng cốt của nghệ thuật cải lương cách mạng miền Bắc.

Ái Vân đã tham gia nghệ thuật từ năm 14 tuổi, sau đó tốt nghiệp Nhạc Viện Hà Nội, ngoài ca hát còn tham gia đóng kịch và đóng phim.

Thập niên 1970, những ca khúc mang tính đấu tranh, thôi thúc tinh thần qua giọng hát Ái Vân được phát liên tục trên đài phát thanh, trở thành giọng hát quen thuộc nhất ở miền Bắc thời đó. Ngoài hát nhạc đỏ, Ái Vân còn được xem là một trong những ca sĩ nhạc nhẹ đầu tiên của Hà Nội.

Năm 1990, Ái Vân được Đoàn cử sang Đông Đức học nhằm bồi dưỡng để trở thành cán bộ văn hóa nòng cốt, tuy nhiên cô đã quyết định ở lại sau khi bức tường Berlin sụp đổ. Khi đó Ái Vân đã được phong danh hiệu là NSƯT, nên việc cô chọn ở lại Âu Châu là một sự kiện chấn động của làng văn nghệ trong nước.

Năm 1991, lần đầu tiên Ái Vân xuất hiện trên Paris By Night số 12 với ca khúc Paris Và Anh của nhạc sĩ Tùng Giang. Thời gian sau đó, cô cộng tác thường xuyên với trung tâm Thúy Nga, được yêu mến với nhiều bài nhạc quê hương âm hưởng Bắc Bộ và những bài nhạc trữ tình. Tất cả những ca khúc mà Ái Vân chọn hát trên Thúy Nga hay Asia đều đơn thuần là những bài nhạc nhẹ, nhạc trữ tình, cô thường hát song ca với Elvis Phương và Nguyễn Hưng…

Tới năm 1994, Ái Vân chuyển từ Đức sang Hoa Kỳ sinh sống và biểu diễn.

Năm 1998, cô có màn xuất hiện đặc biệt với nam ca sĩ Kiều Hưng trên Paris By Night 44 với bài Thằng Bờm của nhạc sĩ Phạm Duy, Kiều Hưng cũng được xem là một giọng hát huyền thoại của dòng nhạc đỏ, cũng đã chọn ở lại Âu Châu trước đó.

Đầu những năm 2000, Ái Vân phát hiện mình bị ung thư và phải hóa trị, sau đó dần ít xuất hiện trên sân khấu. Lần cuối cùng cô hát trên Paris By Night là số 53 vào năm 2000.

Sau đó Ái Vân chuyển sang trung tâm Asia năm 2001, nhưng chỉ tham gia được 2 số 33,34.

Thời gian tại Mỹ, không ít lần Ái Vân bị khán giả tại đây tẩy chay. Trả lời phỏng vấn trên báo, Ái Vân nói rằng năm 2004, có đến 90% sô diễn của cô bị huỷ vì lý do này.

Việc Ái Vân tham gia hát ở hải ngoại thường xuyên suốt 10 năm và đã phát hành được khá nhiều CD nhạc cũng có thể xem là một thành công vì cũng đã được khán giả đón nhận, tuy nhiên thành công đó thật ít ỏi nếu so với thời kỳ đỉnh cao mà cô đạt được ở trong nước thời gian trước đó.

Một trường hợp khác là ca sĩ nhạc đỏ hát nhạc miền Nam, đó là ca sĩ Lê Dung, một người được xưng tụng là huyền thoại của dòng nhạc thính phòng, nhạc opera ở miền Bắc, là nghệ sĩ tiên phong cho nền âm nhạc cổ điển Việt Nam cả về trình diễn lẫn giảng dạy, đã được phong tặng là nghệ sĩ nhân dân.

Cố nghệ sĩ Lê Dung không tham gia sinh hoạt trong làng nhạc hải ngoại một cách chính thức giống như Ái Vân, nhưng vào thời gian đi lưu diễn ở Châu Âu thập niên 1990, bà đã thu âm một số ca khúc được sáng tác ở miền Nam trước 1975 vốn vẫn là “nhạc cấm” ở trong nước thời điểm đó, như là Nghìn Trùng Xa Cách (Phạm Duy), Trên Ngọn Tình Sầu (Từ Công Phụng), Từ Giọng Hát Em (Ngô Thụy Miên), Bài Không Tên Số 2 (Vũ Thành An)… cho các trung tâm nhạc ở hải ngoại như là Mưa Hồng Production.

Đặc biệt là Lê Dung còn xuất hiện trong một cuốn video của Làng Văn bằng ca khúc Hướng Về Hà Nội, với giọng hát được nhận xét là cuồn cuộn tuôn trào cảm xúc. Cho đến nay, có thể nói khó có người hát ca khúc này hay hơn Lê Dung.

https://www.youtube.com/watch?v=ABmOjYWfp54
Click để nghe Lê Dung hát Hướng Về Hà Nội

Ngoài ra Lê Dung cũng hát lại ca khúc Mưa Trên Biển Vắng, lời Việt của nhạc sĩ Nhật Ngân vốn đã gắn liền với giọng hát Ngọc Lan:

Bài: Đông Kha (nhacxua.vn)